Microsoft Power BI یک سرویس جامع هوش تجاری (Business Intelligence) است که توسط مایکروسافت برای کاربران تجاری و حتی افراد غیرفنی توسعه یافته است. این سرویس مجموعه‌ای از ابزارهای قدرتمند برای گردآوری، تحلیل، اشتراک‌گذاری و مصورسازی داده‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

Power BI در ابتدا در سال ۲۰۱۱ با نام Project Crescent معرفی شد و پس از مدتی با نام کنونی خود شناخته شد. امروزه، این سرویس به عنوان یکی از پیشروترین و محبوب‌ترین ابزارهای هوش تجاری در جهان شناخته می‌شود.

مایکروسافت Power BI را در سه پلتفرم اصلی ارائه می‌کند:

  • Power BI Desktop: برای ایجاد و طراحی گزارش‌ها
  • Power BI Service (مبتنی بر SaaS): برای انتشار و اشتراک‌گذاری گزارش‌ها
  • Power BI Mobile: برای مشاهده گزارش‌ها و داشبوردها در دستگاه‌های اندروید و iOS

همچنین، Power BI قابلیت استقرار در هر دو محیط ابری (Cloud) و داخلی سازمان (On-premise) را دارد.

کارکردهای Power BI

Power BI را می‌توان به‌عنوان یک چتر جامع از ابزارها و سرویس‌های تحلیلی در نظر گرفت که مجموعه‌ای از قابلیت‌های متنوع را در بر می‌گیرد، از جمله:

  • سرویس هوش تجاری مبتنی بر ابر (Cloud BI Service) برای مشاهده، اشتراک‌گذاری و مدیریت داشبوردها
  • رابط دسکتاپ Power BI Desktop برای طراحی و ساخت گزارش‌های تحلیلی
  • Power BI Embedded که بر بستر Azure اجرا می‌شود و امکان ایجاد گزارش‌ها، انجام فرآیندهای ETL و تحلیل داده‌ها را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند
  • تحلیل بلادرنگ (Real-Time Analytics) از طریق اتصال مستقیم به منابع داده
  • مصورسازی‌های سفارشی (Custom Visualizations) با استفاده از گزینه‌ها و قالب‌های متنوع
  • قابلیت Quick Insights برای کشف سریع الگوها و اطلاعات کلیدی در داده‌ها
  • امکان برقراری اتصال زنده (Live Connection) یا غیرزنده (Import Mode) با منابع داده داخلی مانند SQL Server از طریق کانال‌های امن سازمانی
  • و در نهایت، اتصال یکپارچه به سایر سرویس‌های مایکروسافت از جمله SQL Server Analysis Services (SSAS) و Microsoft Excel.

Microsoft Power BI  علیرضا عابدی سئو

اجزای اصلی Power BI چیست؟

این ابزار از سه مؤلفه اصلی تشکیل شده است؛ به این معنا که در فرآیند تحلیل و مصورسازی داده‌ها، بیشترین تعامل کاربران با همین سه بخش خواهد بود. هرچند مایکروسافت به‌طور مستمر قابلیت‌ها و اجزای جدیدی به این سرویس می‌افزاید، اما این سه مؤلفه همچنان هسته اصلی Power BI را تشکیل می‌دهند:

پاور کوئری (Power Query)

از این ابزار برای استخراج داده‌ها از منابع مختلف و انجام فرآیندهای تبدیل، پاک‌سازی و آماده‌سازی آن‌ها استفاده می‌شود. همچنین، با استفاده از رابط کاربری ساده و بدون نیاز به کدنویسی می‌توان داده‌ها را ویرایش، ستون‌های جدید اضافه و تغییرات دلخواه را اعمال کرد. البته برای انجام تبدیلات پیشرفته‌تر لازم است از زبان فرمول‌نویسی M بهره گرفت که امکان کنترل دقیق‌تر بر فرآیند پردازش داده را فراهم می‌کند.

پاور پیوت (Power Pivot)

این بخش در واقع دیتابیس تحلیلی (Analytical Database) و موتور پردازش OLAP است که داده‌ها در آن به‌صورت فشرده ذخیره می‌شوند. در این مؤلفه، فرآیند مدل‌سازی داده‌ها و ایجاد محاسبات مختلف با استفاده از زبان DAX (Data Analysis Expressions) انجام می‌شود. انواع محاسبات قابل تعریف در این بخش عبارت‌اند از:

  • Calculated Measure (مقادیر محاسباتی)
  • Calculated Column (ستون‌های محاسباتی)
  • Calculated Table (جداول محاسباتی)

علاوه بر این، به‌دلیل استفاده از فناوری قدرتمند xVelocity In-Memory Analytics Engine، سرعت اجرای کوئری‌ها و پردازش داده‌ها در این مدل بسیار بالا است.

پاور ویو (Power View)

کامپوننت Visualization مسئول مصورسازی و نمایش داده‌ها است و این کار از طریق نمودارهای متنوع، گزارش‌ها و داشبوردهای تعاملی انجام می‌شود. در واقع، این بخش همان جایی است که کاربر نهایی نتایج تحلیل و گزارش‌ها را مشاهده می‌کند.

به‌صورت پیش‌فرض، مجموعه‌ای از نمودارها و ابزارهای گرافیکی قدرتمند در این بخش وجود دارد که امکان نمایش داده‌ها به اشکال مختلف را فراهم می‌کنند. در صورتی که این نمودارهای پیش‌فرض پاسخ‌گوی نیازهای خاص شما نباشند، می‌توانید از Custom Visuals (ویژوال‌های سفارشی) استفاده کنید؛ این ویژوال‌ها به‌صورت افزونه به داشبورد یا گزارش‌ها اضافه می‌شوند و انعطاف‌پذیری بسیار بالایی در طراحی و ارائه داده‌ها فراهم می‌کنند.

 Microsoft Power BI
اجزای اصلی نرم افزار Microsoft Power BI

معماری Power BI

برای درک بهتر نحوه عملکرد Power BI، لازم است با معماری کلی آن آشنا شویم. این معماری از سه بخش اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش مشخصی در فرآیند جمع‌آوری، پردازش و نمایش داده‌ها ایفا می‌کنند:

Microsoft Power BI سینا محمدیاری

تجسم داده‌ها (Data Visualization) نقش محوری در Power BI دارد. با استفاده از این قابلیت، می‌توانید گزارش‌ها و داشبوردهای تعاملی را به شکل‌های ساده یا پیشرفته طراحی کنید. همچنین، کتابخانه‌ای از ویژوال‌های سفارشی در اختیار کاربران قرار دارد که امکان ایجاد مصورسازی‌های متنوع و مطابق نیازهای خاص را فراهم می‌کند.

دریافت منابع داده (Data source)

ویژگی Get Data به کاربران اجازه می‌دهد تا داده‌های خود را از طیف گسترده‌ای از منابع مختلف انتخاب و بارگذاری کنند، منابعی که به‌صورت منظم و ماهانه به‌روزرسانی می‌شوند. پیش‌تر، فهرستی از مهم‌ترین منابع داده‌ای که توسط Power BI پشتیبانی می‌شوند، ارائه شده است.

مجموعه‌داده‌ها (Date sets)

نتیجه ترکیب داده‌ها از منابع مختلف، مجموعه‌داده‌ها (Datasets) است که می‌توان از آن‌ها برای مصورسازی و تحلیل داده‌ها استفاده کرد. یکی از قابلیت‌های مهم Power BI این است که کاربران می‌توانند مجموعه‌داده‌ها را فیلتر کرده و زیرمجموعه‌های کوچک‌تر ایجاد کنند. علاوه بر این، این ابزار مجموعه‌ای گسترده از اتصال‌دهنده‌های داخلی و خارجی مانند Excel، SQL Server، Oracle، Azure، Facebook، Salesforce و MailChimp را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا به سادگی داده‌های خود را بارگذاری و یکپارچه‌سازی کنند.

داشبوردها (Dashboards)

هر داشبورد شامل مجموعه‌ای از ویژوال‌ها و تجسم‌ها است که اطلاعات و بینش‌های ارزشمند را به تصویر می‌کشند. در Power BI، داشبوردها به صورت کاشی‌های کنار هم نمایش داده می‌شوند و علاوه بر امکان اشتراک‌گذاری آنلاین، می‌توان آن‌ها را چاپ یا ذخیره نیز کرد.

کاشی‌ها (Tiles)

ویژوال‌ها و نمودارهای هر داشبورد به شکل کاشی‌ها یا کادرهای مستطیلی در کنار هم قرار می‌گیرند تا نمایی منظم و قابل‌فهم از داده‌ها ارائه کنند. همچنین، چیدمان و اندازه این کاشی‌ها قابل تغییر و تنظیم است تا داشبورد مطابق نیاز کاربران سفارشی شود.

گزارش‌ها (Reports)

هر گزارش در Power BI، یک نمایش جامع و سازمان‌یافته از داده‌ها است که اطلاعات را به روش‌های متنوع نمایش می‌دهد و حاوی بینش‌های ارزشمند درباره داده‌ها می‌باشد. کاربران می‌توانند به آسانی این گزارش‌ها را با سایر افراد در سازمان به اشتراک بگذارند.

کادر پرسش‌وپاسخ (به زبان طبیعی) (Natural Language Q & A Question Box)

یکی از قابلیت‌های منحصربه‌فرد Power BI، امکان جستجوی داده‌ها و اطلاعات با زبان طبیعی است. با استفاده از این ویژگی، کاربران می‌توانند سؤالات خود را به صورت متنی یا گفتاری مطرح کنند و Power BI به‌طور هوشمند، بین داده‌ها، ویژوال‌ها و گزارش‌ها جستجو کرده و پاسخ مناسب را ارائه دهد. این فناوری هوشمند همچنین دارای قابلیت‌هایی مانند بازنویسی سوالات، تکمیل خودکار و ارائه پیشنهادات هوشمند به کاربر می‌باشد.

تابع تجزیه‌وتحلیل داده DAX

توابع DAX (Data Analysis Expressions) مجموعه‌ای از عبارات و توابع تحلیلی هستند که در Power BI مورد استفاده قرار می‌گیرند. این توابع در واقع کدهای آماده و از پیش تعریف‌شده برای انجام عملیات مختلف تحلیل داده‌ها هستند. در حال حاضر، کتابخانه DAX شامل بیش از ۲۵۰ تابع متنوع برای پردازش و تحلیل داده‌ها می‌باشد.

Microsoft Power BI
Microsoft Power BI

معرفی محصولات Power BI

با استفاده از این نرم‌افزار، می‌توانید از مجموعه‌ای گسترده از ابزارها و قابلیت‌ها بهره‌مند شوید:

Power BI Desktop

به دلیل درخواست‌های گسترده کاربران، مایکروسافت در سال ۲۰۱۵ این محصول را معرفی کرد که می‌توان آن را به‌صورت رایگان روی کامپیوتر نصب کرد. با استفاده از این ابزار، می‌توانید به راحتی اطلاعات را از منابع مختلف استخراج کرده و داشبوردها و گزارش‌های متنوع را در محیط برنامه طراحی کنید. نکته مهم این است که با این محصول، می‌توان داشبوردها را در محیط ویندوز ایجاد کرد و برای اشتراک‌گذاری با همکاران، فایل Power BI را ارسال نمود. همچنین، روش‌های دیگری برای به اشتراک‌گذاری داشبوردها وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.

Power BI Service

یکی از محدودیت‌های Power BI Desktop این بود که امکان نمایش داشبوردها به صورت آنلاین و تحت وب وجود نداشت. به همین دلیل، مایکروسافت سرویس ابری Power BI را معرفی کرد تا این نیاز برطرف شود. در حالت پیش‌فرض این سرویس، تمامی داده‌ها بر روی سرورهای مایکروسافت ذخیره و پردازش می‌شوند.

Power BI Report Server

یکی از محدودیت‌های Power BI Service این بود که داده‌ها باید روی سرورهای مایکروسافت قرار می‌گرفت و استفاده از سرویس تنها با دسترسی به اینترنت ممکن بود. به همین دلیل، مایکروسافت Power BI Report Server را معرفی کرد. با این سرویس، می‌توان داشبوردها را به‌صورت تحت وب مشاهده و به اشتراک گذاشت، بدون آنکه نیاز باشد اطلاعات از سرورهای داخلی سازمان خارج شوند.

Power BI Mobile

برای دسترسی به داشبوردهایی که در Power BI Service یا Power BI Report Server منتشر کرده‌اید، می‌توانید از اپلیکیشن موبایل Power BI استفاده کنید. این برنامه‌ها تنها امکان مشاهده داشبوردها را فراهم می‌کنند و تا کنون امکان ویرایش یا تغییر داشبوردها در آن‌ها وجود ندارد.

Power BI Embedded

این سرویس ویژه کاربرانی است که می‌خواهند داشبوردها و قابلیت‌های Power BI را مستقیماً در اپلیکیشن‌های خود ادغام کنند. به عنوان مثال، اگر شما یک برنامه اتوماسیون اداری یا مالی توسعه داده‌اید، می‌توانید بخش طراحی گزارش‌ها و مصورسازی داده‌ها را با استفاده از Power BI درون همان برنامه پیاده‌سازی کنید.

Power BI Gateway

وقتی بخواهید از Power BI Service استفاده کنید و بخواهید داده‌های داشبوردها را با منابع اطلاعاتی موجود روی کامپیوتر خود به‌روزرسانی کنید، باید از دروازه (Gateway) این سرویس برای انتقال و همگام‌سازی داده‌ها استفاده نمایید.

بیشتر بدانید!

برای گسترش دانش خود و یادگیری نکات کاربردی بیشتر، مطالعه این مقالات مرتبط را نیز پیشنهاد می‌کنیم:

هوش تجاری یا BI چیست+ 5 نکته کلیدی

Power BI یا اکسل؟ کدام بهتر است ؟

شاخص کلیدی ریسک (KRI)

هوش تجاری در کسب و کار شما

کلام آخر با سینا محمدیاری

هدف من از راه‌اندازی این وب‌سایت، ارائه آموزش‌های دقیق، کاربردی و مبتنی بر تجربه در حوزه‌های Power BI، DAX و هوش تجاری (Business Intelligence) است. باور دارم که در دنیای امروز، داده‌ها زبان تصمیم‌گیری هستند و کسانی که بتوانند داده‌ها را به درستی تحلیل کنند، می‌توانند تصمیمات هوشمندانه‌تری در کسب‌وکار و زندگی حرفه‌ای خود اتخاذ کنند.

در این مسیر، تلاش کرده‌ام مطالب آموزشی را به شکلی ساده، مرحله‌به‌مرحله و قابل فهم ارائه کنم تا کاربران با هر سطح دانشی، از مبتدی تا حرفه‌ای، بتوانند به راحتی مهارت‌های خود را ارتقا دهند. از نکات پایه‌ای گرفته تا تکنیک‌های پیشرفته، هر چیزی که برای تحلیل داده و ساخت گزارش‌های هوشمند نیاز دارید، در این وب‌سایت قابل دسترسی است.

هدف نهایی من این است که شما نه تنها با ابزارها و تکنیک‌ها آشنا شوید، بلکه بتوانید با بینش درست و مهارت عملی، داده‌ها را به ارزش واقعی تبدیل کنید. امیدوارم آموزش‌های ارائه‌شده در این سایت مسیر یادگیری شما را کوتاه‌تر کرده و شما را به یک تحلیلگر داده حرفه‌ای تبدیل کند.