هوش تجاری در مدیریت ریسک
در ادامه آموزش های Power BI به بررسی مدیریت ریسک و نقش آن در هوش تجاری در مدیریت ریسک میپردازیم. ابتدا به تعریف ریسک خواهیم پرداخت و سپس جایگاه مدیریت ریسک و ارتباط آن با هوش تجاری در مدیریت ریسک و کاربردهای نرمافزار Power BI را توضیح خواهیم داد.
ریسک چیست ؟
اولین قدم در هوش تجاری در مدیریت ریسک، درک مفهوم ریسک است. ریسک را میتوان بهعنوان خطر در نظر گرفت، اما بهطور دقیقتر، ریسک به معنای عدم اطمینان در آینده نیز میباشد.
به عبارت دیگر، ضرر یا فرصت بالقوه را ریسک مینامند؛ بنابراین ریسک میتواند هم منفی و هم مثبت باشد و همواره در تصمیمگیریها وجود دارد.
ریسک انواع مختلفی دارد و برای هر نوع ریسک، رویهها و راهکارهای متفاوتی باید اتخاذ شود. میزان ریسک پذیرفتنی برای افراد مختلف متفاوت است؛ افراد ریسکگریز به دنبال گزینههایی با ریسک کمتر هستند، در حالی که افراد ریسکپذیر، به دنبال کسب بازدههای بالاتر، حاضر به پذیرش ریسک بیشتری میباشند. این تحلیل و مدیریت ریسک، از مهمترین بخشهای هوش تجاری در مدیریت ریسک به شمار میآید.
مدیریت ریسک سازمانی (Enterprise Risk Management)
هدف از معرفی روش مدیریت ریسک سازمانی (ERM)، ارائه راهنمایی برای مدیریت ریسک در شرکتها و سازمانها است. این روش بهگونهای طراحی شده تا رویکردی یکسان برای شناسایی و ارزیابی رویدادهای بالقوه ارائه دهد، رویدادهایی که میتوانند بر توانایی سازمان در دستیابی به اهداف استراتژیک، میزان ریسکپذیری و ترجیحات ریسک تأثیرگذار باشند. این رویکرد از مهمترین ابزارها در هوش تجاری در مدیریت ریسک محسوب میشود.
فرآیند ERM با هدف کمک به سازمانها شامل موارد زیر است:
-
تضمین یک رویکرد استاندارد برای مدیریت ریسک در سراسر شرکت یا سازمان
-
تقویت شیوههای مدیریت در زمینه مدیریت ریسک
-
ایجاد اطمینان بیشتر در تصمیمگیریها
-
افزایش اعتماد ذینفعان
-
بهبود اجرای ابتکارات راهبردی و عملیاتی
-
اطمینان از شفافیت نقشها و مسئولیتها در مدیریت ریسکها
-
شناسایی و رسیدگی به موقع به خطراتی که ممکن است بر عملیات تجاری تأثیر بگذارند
-
ارائه یک دید روشن از پذیرش ریسک
-
برخورد مؤثر با اختلالات و زیانهای کسبوکار
-
بهینهسازی هزینهها و اجرای استراتژیهای رشد
-
حصول اطمینان از رعایت قوانین و مقررات
این چارچوب، پایهای مهم برای هوش تجاری در مدیریت ریسک فراهم میکند و امکان تحلیل دقیق و تصمیمگیری آگاهانه در مواجهه با ریسکها را برای سازمانها فراهم میسازد.
برای تحقق اهداف فوق، مدیریت ریسک باید تمامی جنبههای سازمان را به هم مرتبط کند، از جمله:
-
اصول و ساختارهای حاکمیت شرکتی
-
جهتگیری، فرآیندها و رویههای خطمشی
-
استانداردهای رفتاری و دستورالعملها
-
سیستمهای مدیریت مؤثر
در راستای بهبود عملکرد سازمان، هدف اصلی مدیریت ریسک سازمانی، تضمین ادغام اصول مدیریت ریسک در کل سازمان است و از اهمیت ویژهای در هوش تجاری در مدیریت ریسک برخوردار است.
اصول مدیریت ریسک شامل موارد زیر است:
-
مدیریت ریسک پویا، تکراری و انعطافپذیر نسبت به تغییرات است
-
مدیریت ریسک ارزش ایجاد میکند و از آن محافظت میکند
-
مدیریت ریسک بخشی جداییناپذیر از تمامی فرآیندهای سازمانی است
-
مدیریت ریسک بخشی از تصمیمگیری سازمانی محسوب میشود
-
مدیریت ریسک به طور واضح به عدم قطعیتها میپردازد
-
مدیریت ریسک سیستماتیک و ساختاریافته است
-
مدیریت ریسک بر اساس بهترین اطلاعات موجود تصمیمگیری میکند
-
مدیریت ریسک با نیازهای کسبوکار هماهنگ است
-
مدیریت ریسک عوامل انسانی و فرهنگی را در نظر میگیرد
-
مدیریت ریسک شفاف و فراگیر است
-
مدیریت ریسک، بهبود مستمر سازمان را تسهیل میکند
توجه داشته باشید که رعایت این اصول، پایهای برای هوش تجاری در مدیریت ریسک فراهم میکند و امکان تحلیل دقیقتر و تصمیمگیری آگاهانه در مواجهه با ریسکها را به سازمانها میدهد.
فرآیند مدیریت ریسک و همراستایی آن با استاندارد ISO 31000 شامل مراحل زیر است:
-
تجزیه و تحلیل کسبوکار
-
شناسایی خطرات
-
تحلیل ریسک
-
ارزیابی ریسک
-
نظارت و بررسی ریسک
در طول ارزیابی ریسک (بررسی احتمال و تأثیر ریسک)، موارد زیر مد نظر قرار میگیرند:
-
KPI (Key Performance Indicator)
-
KRI (Key Risk Indicator)
پیادهسازی این مراحل، اساس هوش تجاری در مدیریت ریسک را شکل میدهد و کمک میکند سازمانها تصمیمات آگاهانه و مبتنی بر داده در مواجهه با ریسکها اتخاذ کنند. همچنین، استفاده از این فرآیند، نقش کلیدی در هوش تجاری در مدیریت ریسک دارد و امکان تحلیل دقیقتر و بهبود عملکرد سازمان را فراهم میکند.
معمولاً رتبه ریسکها را بین اعداد ۱ تا ۲۵ در نظر میگیرند که حاصل ضرب دو عدد است. هرچه این عدد بزرگتر باشد، ریسک برای سازمان خطرناکتر محسوب میشود. اعداد ۱ تا ۵ برای احتمال وقوع ریسک و همچنین میزان تأثیری که دارد در نظر گرفته میشوند. برای مثال، یک ریسک میتواند احتمال وقوع کمی داشته باشد اما در صورت وقوع، تأثیر زیادی داشته باشد، مانند زلزله. در این حالت، رتبه ریسک زلزله برابر با ۱*۵=۵ خواهد بود. این روش تحلیل و رتبهبندی ریسک یکی از ابزارهای مهم در هوش تجاری در مدیریت ریسک به شمار میرود.
شاخصهای KPI و KRI وضعیت تاریخی و فعلی ریسکها را نشان میدهند اما دیدگاه آیندهنگر ارائه نمیدهند. به همین دلیل، برای تعیین رتبه ریسک، ملاحظات دیگری نیز باید اعمال شود، مانند:
-
عوامل خارجی توضیحدهنده/توجیهکننده عملکرد KPI
-
روند و تاریخچه KPI/KRI در یک دوره معین
شاخصهای کلیدی ریسک (KRI) معیاری برای ارائه بینش ارزشمند در مورد رویدادهای بالقوه هستند. KRIها با ریسکهای خاص مرتبط بوده و بهعنوان سیگنال هشدار اولیه برای خطرات شناسایی شده عمل میکنند. تفاوت کلیدی بین KPI و KRI در بازه زمانی است: KPIها به گذشته مربوط میشوند و پس از وقوع رویدادها اندازهگیری میشوند، در حالی که KRIها مبتنی بر آینده بوده و قابلیت پیشبینی دارند. این قابلیت، بخشی از رویکرد هوش تجاری در مدیریت ریسک است که به سازمانها کمک میکند ریسکهای نوظهور را شناسایی و مدیریت کنند.
شاخصهای کلیدی ریسک به مدیریت این امکان را میدهند که:
-
با پیشبینی ریسکهای نوظهور و تغییرات ریسک در طول زمان، آمادهسازی مؤثر انجام دهند و عملکرد سازمان را بهبود بخشند
-
تصمیمگیری مدیریتی را در مواجهه با شاخصهای نامطلوب تقویت کنند
-
با کاهش تعداد حوادثی که نیازمند مدیریت بحران هستند، محیط کار و کارایی کارکنان را بهبود بخشند
هنگام شناسایی شاخصهای کلیدی، معیارهای فنی زیر باید مورد ارزیابی قرار گیرند:
-
در دسترس بودن دادهها
-
منبع دادههای نشانگر
-
امکانسنجی پیشبینی آینده
-
تحلیل هزینه/فایده
پیادهسازی این اصول، پایهای برای هوش تجاری در مدیریت ریسک فراهم میکند و امکان تصمیمگیری آگاهانه و پیشبینی بهتر ریسکها را برای سازمانها به همراه دارد.
سطح تحمل یا سطح پذیرش ریسک چیست؟
سطح تحمل ریسک، در چارچوب هوش تجاری در مدیریت ریسک، مرزهایی را برای ارزیابی ریسکها مشخص میکند و به مدیریت کمک میکند تا ریسکهای مرتبط که ممکن است در حال افزایش باشند، شناسایی شوند. حدود تحمل ریسک توسط مدیریت اجرایی تعیین و به تصویب هیئت مدیره میرسد. طبیعتاً اگر شاخصهای ریسک وضعیت نامطلوب را گزارش کنند، اقدامات کنترلی مطابق با سطح تحمل و سطح پذیرش ریسک انجام خواهد شد. این فرآیند، یکی از کاربردهای کلیدی هوش تجاری در مدیریت ریسک برای پایش ریسکها در سازمان است.
سطح تحمل و پذیرش ریسک میتواند توسط مدیریت با مشورت تیم مدیریت ریسک طراحی شود یا توسط تیم ریسک توسعه یافته و سپس توسط مدیریت تأیید گردد. این سطح باید با اولویت ریسکهای مرتبط با شرکت همسو باشد و در بخشهای مربوطه اندازهگیری شود. شاخصها به مدیریت اجازه میدهند بررسی کند که آیا نتایج واقعی در محدوده قابل قبول سطح تحمل ریسک قرار دارند یا خیر، و این امر نمونهای از کاربرد هوش تجاری در مدیریت ریسک در تصمیمگیریهای سازمانی است.
در تعیین سطح تحمل ریسک، مدیریت اجرایی باید اهمیت نسبی اهداف مرتبط را در نظر گرفته و تحمل ریسک را با اولویتهای ریسک هماهنگ کند. عملکرد در محدوده تحمل ریسک، به مدیریت اطمینان میدهد که شرکت یا سازمان همچنان در مسیر ریسکپذیری مطلوب خود باقی میماند.
آستانه تحمل انتخاب شده باید به طور منظم بازنگری شود، به ویژه زمانی که شرایط تغییر میکند، مانند رکود اقتصادی یا بازنگری در اهداف تجاری. این بازبینی مستمر، بخش مهمی از فرآیند هوش تجاری در مدیریت ریسک برای حفظ کنترل و بهبود تصمیمگیریهای سازمانی است.
اهمیت هوش تجاری و مدیریت ریسک با Power BI
یک داشبورد برای ردیابی و رصد شاخصهای کلیدی ریسک بهصورت منظم ایجاد میشود. با توجه به اهمیت هوش تجاری در مدیریت ریسک و استفاده از تکنیکهای پیشرفته و نرمافزارهایی مانند Power BI، امکان رصد دقیقتر شاخصهای کلیدی ریسک فراهم میشود.
شاخصهای کلیدی یا معیارهای ریسک بر اساس زمانبندی مشخصی ردیابی میشوند تا مدیریت بتواند روند حرکت ریسکها را مشاهده و نظارت کند و بر اساس آن تصمیمگیری نماید. نظارت مستمر بر دادههای ریسک و شاخصهای کلیدی، نمونهای از کاربرد هوش تجاری در مدیریت ریسک است که اطمینان میدهد فعالیتهای شرکت یا سازمان در چارچوب وظایف تأیید شده، اولویتهای ریسک و محدودیتهای تحمل انجام میشوند.
داشبوردهای پذیرش و سطح تحمل ریسک باید بهصورت ماهانه توسط تیم مدیریت ریسک بهروزرسانی شوند و خروجیهای زیر با هم مقایسه شوند:
-
داشبورد ریسک که شاخصهای کلیدی را در مقایسه با سطوح تحمل نمایش میدهد.
-
گزارش جامع شامل بخشهای در معرض خطر
-
رتبهبندی و رصد نمرات ریسکها در طول زمان
-
اقدامات کنترلی مدیریت و زمان مورد انتظار برای بررسی اثربخشی آنها
ایجاد و پایش این داشبوردها نمونهای عملی از هوش تجاری در مدیریت ریسک است که به سازمانها کمک میکند تصمیمات استراتژیک بهتری اتخاذ کنند و ریسکها را بهطور مؤثر مدیریت نمایند.
کلام آخر با سینا محمدیاری
هدف من از راهاندازی این وبسایت، ارائه آموزشهای دقیق، کاربردی و مبتنی بر تجربه در حوزههای Power BI، DAX و هوش تجاری (Business Intelligence) است. باور دارم که در دنیای امروز، دادهها زبان تصمیمگیری هستند و کسانی که بتوانند دادهها را به درستی تحلیل کنند، میتوانند تصمیمات هوشمندانهتری در کسبوکار و زندگی حرفهای خود اتخاذ کنند.
در این مسیر، تلاش کردهام مطالب آموزشی را به شکلی ساده، مرحلهبهمرحله و قابل فهم ارائه کنم تا کاربران با هر سطح دانشی، از مبتدی تا حرفهای، بتوانند به راحتی مهارتهای خود را ارتقا دهند. از نکات پایهای گرفته تا تکنیکهای پیشرفته، هر چیزی که برای تحلیل داده و ساخت گزارشهای هوشمند نیاز دارید، در این وبسایت قابل دسترسی است.
هدف نهایی من این است که شما نه تنها با ابزارها و تکنیکها آشنا شوید، بلکه بتوانید با بینش درست و مهارت عملی، دادهها را به ارزش واقعی تبدیل کنید. امیدوارم آموزشهای ارائهشده در این سایت مسیر یادگیری شما را کوتاهتر کرده و شما را به یک تحلیلگر داده حرفهای تبدیل کند.
هنوز دیدگاهی ثبت نشده است.